โครงการวิจัยการพัฒนากลไกขับเคลื่อนนวัตกรรมทางสังคมสู่ความยั่งยืนสำหรับโรงเรียนในภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยมี รศ.ดร.จตุภูมิ เขตจัตุรัส อาจารย์ประจำคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นผู้รับผิดชอบโครงการ ได้รับการสนับสนุนงบประมาณเพื่อสนับสนุนงานมูลฐาน (Fundamental Fund; FF) จากกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ปีงบประมาณ 2568 ของมหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้จัดกิจกรรมฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการบ่มเพาะยุวนวัตกรทางสังคม (Young Social Innovator) ประจำปี 2568 ระหว่างวันที่ 4-5 ตุลาคม 2568 เป็นระยะเวลา 2 วัน 1 คืน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อบ่มเพาะและพัฒนาความสามารถของนักเรียนในโรงเรียนระดับมัธยมศึกษาในภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือให้มีความสามารถในการสร้างนวัตกรรมทางสังคมที่สามารถแก้ไขปัญหาเชิงพื้นที่ได้ กลุ่มเป้าหมายที่เข้าร่วมโครงการประกอบด้วย นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย จำนวน 96 คน ครูที่ปรึกษา จำนวน 31 คน และผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 10 ท่าน
ในการนี้ รศ.ดร.พรสวรรค์ วงค์ตาธรรม รองคณบดีฝ่ายวิจัยและนวัตกรรม คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้เป็นประธานเปิดกิจกรรมบ่มเพาะยุวนวัตกรทางสังคม กล่าวถึงความสำคัญของการพัฒนานวัตกรรมที่จะเชื่อมโยงสู่การพัฒนาชุมชน สังคม ท้องถิ่น ประเทศชาติ และโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วโดยมีกลุ่มเด็กและเยาวชนเป็นบุคคลสำคัญในการออกแบบสร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อสร้างสังคมที่ดี
รศ.ดร.สุธีระ ประเสริฐสรรพ์ ที่ปรึกษาโครงการและวิทยากรหลักจาก “เพาะพันธ์ปัญญาอะเคเดมี” ได้จัดกิจกรรมเวิร์คชอปให้ความรู้โดยละเอียดอย่างลึกซึ้งกับกลุ่มเป้าหมาย ในหัวข้อกฎแห่งเหตุและผลเพื่อเข้าใจการสร้างเหตุเพื่อพัฒนาผล กฎธรรมชาติและกฎมนุษย์ เพื่อให้การสร้างเหตุตามกฎมนุษย์ไม่ละเมิดกฎธรรมชาติ กระบวนการแก้ปัญหาเพื่อพัฒนาด้วยความคิดเหตุและผล หลักการสร้างเครือข่ายพัฒนาเพื่อแก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำ การเข้าใจบริบทเศรษฐกิจชุมชน นวัตกรรม Bio Circular Economy เชิงพื้นที่ นวัตกรรม Bio Circular Economy เชิงระบบ ทบทวน STEM Concept ที่ครูรู้จักปัญหาพื้นฐานการสอนสร้างนวัตกรรม STEM Concept สะเต็มในมุมมองวิศวกร นวัตกรรม STEM-SDG นวัตกรรม STEM-BCG การประเมิน STEM-BCG for SDG ชุดความรู้ดังกล่าวเป็นฐานคิดสำคัญสำหรับนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการเพื่อนำไปพัฒนาต้นแบบของนวัตกรรมทางสังคมต่อไป
รศ.ดร.จตุภูมิ เขตจัตุรัส ผู้รับผิดชอบโครงการ ได้กล่าวถึงความสำคัญของนวัตกรรมทางสังคมที่จะใช้เป็นเครื่องมือในการแก้ไขปัญหาในพื้นที่โดยมีเป้าหมายของการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainability Development Goals – SDG) เป็นโจทย์สำคัญ กลุ่มเป้าหมายของโครงการ คือ นักเรียนระดับมัธยมศึกษาและครูที่ปรึกษาที่ทำหน้าที่เป็นโค้ชพี่เลี้ยง ได้ร่วมกันค้นหาปัญหา ทำความเข้าใจอย่างลึกซึ้งถึงเหตุและผล ระดมความคิดเพื่อออกแบบและพัฒนาต้นแบบ (Prototype) แนวคิด ผลิตภัณฑ์ บริการ หรือรูปแบบการดำเนินงานใหม่ๆ ที่ตอบสนองความต้องการ แก้ไขปัญหาได้อย่างแท้จริงและมีประสิทธิภาพมากกว่าแนวทางที่มีอยู่เดิม และสร้างคุณค่าเชิงบวกให้กับสังคมโดยรวม
ภายในงานได้มีกิจกรรมที่ช่วยสร้างแรงบันดาลใจในการพัฒนานวัตกรรม ทั้งในส่วนของการจัดนิทรรศการแสดงผลงาน (Showcase) เกี่ยวกับนวัตกรรมสิ่งประดิษฐ์ทางการเกษตร โดยการนำของอาจารย์ไชยเดช แก้วสง่า พร้อมทีมจากโรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยขอนแก่น ฝ่ายมัธยม (มอดินแดง) เป็นตัวอย่างนวัตกรรมทางสังคมที่นำไปใช้ในการแก้ปัญหาทางด้านการเกษตรด้วยระบบปฏิบัติการอัจฉริยะที่ประสบความสำเร็จในการนำไปใช้แก้ปัญหาของเกษตรกร โดยผลงานมีความโดดเด่นทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ และในส่วนของการสร้างแรงบันดาลใจจากนวัตกรตัวจริง นายคุณากร ตั้งตระกูล ปัจจุบันกำลังศึกษาในคณะวิศวกรรมศาสตร์ สาขาวิศวกรรมระบบอัตโนมัติหุ่นยนต์ และปัญญาประดิษฐ์ อดีตนักเรียนโรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยขอนแก่น ที่ได้รับการบ่มเพาะความเป็นนักสร้างและพัฒนานวัตกรรมที่ชนะเลิศทั้งในและต่างประเทศมามากมาย มาร่วมแชร์ประสบการณ์ ถ่ายทอดความรู้ ทักษะที่สำคัญให้น้องๆมัธยมศึกษาได้เห็นความเป็นนวัตกรที่ถูกบ่มเพาะมาจากคุณพ่อและคุณครู ที่ซึ่งวันนี้น้องได้เรียนและทำในสิ่งที่ชื่นชอบและเป็นแบบอย่างให้ผู้อื่นได้พร้อมกันนี้ ผอ.เจริญ ราคาแก้ว ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านหลุบคา สพป.ชัยภูมิ เขต 2 มาร่วมสร้างแรงบันดาลใจให้เด็กๆในโครงการ ผู้มีประสบการณ์ในการพัฒนาผู้นำเด็กและเยาวชนตลอดหลายปีโดยผ่านการจัดกิจกรรมค่าย ฝึกการทำงานร่วมกันเป็นทีม การสื่อสาร และความเป็นผู้นำในการทำกิจกรรมเพื่อสังคมของเด็ก เป็นการมาร่วมเติมเต็ม เติมไฟฝัน และอุดมการณ์เพื่อสังคมให้กับเด็กๆร่วมกัน
นักเรียนที่เข้าร่วมโครงการได้นำเสนอแนวคิดของผลงานนวัตกรรมทางสังคมผ่านแนวคิดการทำโครงงานฐานวิจัยในหลากหลายสาขาทั้งการเกษตรและอาหาร สิ่งแวดล้อมและพลังงาน อุปกรณ์อำนวยความสะดวก เทคโนโลยีสร้างสรรค์ และการพัฒนาสังคม ตัวอย่างเช่น โครงงานขอนสวรรค์ขยายราก (เปลี่ยนหมู่บ้านให้เป็นโรงเรียน) สร้างขี้ให้มีค่า ผงปลาโรยข้าว Streets’ Awareness For Everyone (SAFE) การพัฒนาไบโอพลาสติกจากใบอ้อย ใบไม้ไฟฟ้าดักฝุ่น PM2.5 หุ่นยนต์เพื่อนชาวนา พัดลมดักจับแมลง รถพรวนดินอัตโนมัติ Chat4Mind SORA-5s เป็นต้น โครงงานของนักเรียนแต่ละทีมได้รับข้อแนะนำจากผู้ทรงคุณวุฒิและคณะครูจากโรงเรียนต่างๆที่เข้าร่วมโครงการ ได้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ผ่านกิจกรรม Gallery Walk พร้อมทั้งได้รับคำแนะนำที่มีคุณค่ายิ่งจาก รศ.ดร.สุธีระ ประเสริฐสรรพ์ ต่อโครงงานนวัตกรรมทางสังคมที่ได้รับการคัดเลือกให้ขึ้นไปนำเสนอบนเวที เพื่อรับคำแนะนำไปออกแบบและพัฒนาต้นแบบของนวัตกรรมทางสังคมในระยะต่อไปของโครงการ
โครงการวิจัยครั้งนี้เป็นการทำงานร่วมมือรวมพลังของนักวิจัยจากหลายสถาบันการศึกษาในการทำงานบูรณาการเชิงพื้นที่ร่วมกันทั้งมหาวิทยาลัยอุบลราชธานี มหาวิทยาลัยบูรพา ศึกษาธิการจังหวัดขอนแก่น สำนักงานเขตพื้นที่ศึกษามัธยมศึกษาขอนแก่น และชัยภูมิ เป็นภาคีเครือข่ายร่วมกันพัฒนากลไกขับเคลื่อนนวัตกรรมทางสังคมสู่ความยั่งยืนสำหรับโรงเรียนในภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นับเป็นโครงการที่จะช่วยสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อเด็กและเยาวชนที่จะเป็นพลังขับเคลื่อนสังคมที่ดีต่อไปได้อย่างยั่งยืน
Faculty of Education, KKU Kindles “Young Social Innovators” in the Northeast to Develop Creative Innovations Towards Sustainable Development Goals
October 4-5, 2025 – The Faculty of Education, Khon Kaen University (KKU Ed.), reinforced its commitment to research and academic service by organizing the “Young Social Innovator Incubation Workshop 2025.” This activity is a result of the research project, “Development of Mechanisms for Driving Social Innovation Towards Sustainability for Schools in the Northeastern Region,” financially supported by the Fundamental Fund (FF) from the Science, Research and Innovation Promotion Fund of Khon Kaen University. The two-day (one-night) event was held with the objective of cultivating and developing the capabilities of high school students in the Northeast to create social innovations that can sustainably solve area-specific problems.
Assoc. Prof. Dr. Pornsawan Vongthatam (Deputy Dean for Research and Innovation, KKU Ed.) presided over the opening ceremony. She emphasized the critical role of innovation development in connecting to the progress of the community, society, nation, and the rapidly changing world, highlighting that children and youth are key figures in designing and creating innovations for a better society.
The project is led by Assoc. Prof. Dr. Jatuphum Khetjaturus (Faculty Member, KKU Ed.). The project engaged over 137 participants, including 96 high school students, 31 consulting teachers (coaches/mentors), and 10 experts. Participants dedicated time to identifying local problems, analyzing causes and effects in depth, and brainstorming to design concepts and develop prototypes (products, services, or new operating models) that genuinely meet community needs, framed by the Sustainable Development Goals (SDGs).
In the crucial workshop sessions, Assoc. Prof. Dr. Suteera Prasertsan (Project Consultant and Key Speaker from “Pohphanpanya Academy”) delivered essential knowledge, including the law of cause and effect, problem-solving through rational thinking, principles of networking to reduce inequality, and the integration of Bio-Circular-Green Economy (BCG) concepts with STEM-SDG frameworks. This knowledge base ensures students create innovations aligned with nature and positive societal value.
Furthermore, the event provided inspiration through an innovation showcase, featuring smart agricultural inventions that have successfully solved farmers’ problems sustainably, presented by the team from KKU Demonstration School (Modindaeng). Participants also heard from a real-life innovator, Mr. Khunakorn Tangtrakul, an alumnus of KKU Satit, who shared his journey and skills developed through creation and innovation, having won numerous national and international awards.
Participating students presented a variety of research-based social innovation prototypes across various fields, including agriculture, environment, and creative technology. Examples included “Khon Sawan Expanding Roots” (turning villages into schools), bio-plastic development from sugarcane leaves, and farmer-friendly robots. Students received invaluable feedback from experts and attending teachers during a Gallery Walk session, guiding them towards designing and developing definitive innovation prototypes for the next project phase.
This Young Social Innovator Incubation activity underscores KKU Ed.’s commitment to its vision: cultivating graduates and youth to be innovators with necessary future skills and promoting research to create educational innovation for sustainable development. Establishing strong networks with partners like Ubon Ratchathani University, Burapha University, and provincial education offices reinforces the faculty’s commitment to academic service and creating value for society, driven by sustainable social innovation.
